9 ay boyunca defalarca doktorunuza başvurdunuz, tahliller yapıldı, testler yapıldı, belki bazen acil servise bile başvurmanız gerekti ve sonunda doğum zamanı yaklaştı. Doğum ile ilgili planlar yaptınız, doğum çantanızı önceden hazırladınız. Yakında sancıların başlaması ile hastaneye gitmenizin ardından doğumhanede (veya sezaryen için ameliyathanede) hamilelik dönemi son bulacak, lohusalık dönemi başlayacak. Peki; hastanede, doğumhanede veya ameliyathanede ve hasta yatış servisinde sizi neler bekliyor?..
Doğumun başladığından şüphelendiğinizde hemen hastaneye başvurmanız gerekir. Doğumun başladığını haber veren belirtiler ve doğuma giderken yanınıza almanız gereken eşyalar ayrıca detaylı olarak anlatılmıştır. Burada hastaneye başvurduğunuz andan taburcu olup evinize dönünceye kadar adım adım sizi bekleyen aşamalar ve karşılaşacağınız ortam anlatılacaktır. Özellikle ilk doğumunu yapacak anne adayları bunu çok merak ederler ve daha önce doğum yapmış tanıdıklarından dinleyerek öğrenmeye çalışırlar.
Hastaneye ilk başvuru ve yatış:
Hastaneye başvurduğunuzda öncelikle doktorunuz sizi muayene eder ve doğumun gerçekten başlayıp başlamadığını tespit eder. Doğumun başlaması ancak vajinal muayene (elle muayene) ile anlaşılır, ultrason ile anlaşılmaz. Vajinal muayene ile rahim ağzında açıklık var mı, su gelmesi veya kanama var mı bakılır ve buna göre doğumun başladığına karar verilirse hasta doğumhaneye yönlendirilir. Eğer doğum başlamamışsa, rahim ağzında açılma yoksa, su gelmesi yoksa, kanama yoksa ve bebeğin ultrason ve NST muayenesinde bir anormallik yoksa anne tekrar evine yönlendirilir, sancıları arttığında veya su geldiğinde tekrar hastaneye gelmesi önerilir. Tabi bu durumda kaç haftalık gebe olduğunuz da önemlidir, bunun da tespiti yatıştan önce yapılır. Kaç haftalık hamile olduğunuzu anlamak için ultrason yapılır ve bazen eskiden girdiğiniz ultrasonların raporları ve tahlillere de bakılır. Bu nedenle doğuma giderken bunları mutlaka yanınızda götürün. Bu hesaplamalara göre eğer bebeğin doğum zamanının erken olduğuna karar verilirse hasta doğumhaneye gönderilmez, sancıların durdurulması için ayrı bir servise ilaç tedavisi için gönderilir. Eğer doğum zamanı uygunsa veya erken olsa bile doğum çok ilerlemiş ve durdurulması imkansız görünüyorsa hasta doğumhaneye yönlendirilir.
Sezaryen:
Eğer sezaryen gerektirecek bir durum varsa bu durumda hasta ameliyat öncesi hazırlıklar ve tetkikler için servisteki odalara alınır. Burda ameliyat hazırlıkları tamamlandıktan sonra ameliyat saatinde ameliyathaneye alınarak sezaryen yapılır. Sezaryenden sonra hasta servisteki odasına alınır. Serviste hasta 1-2 gün takip edilir ve bebeğini emzirir. Emzirme ve bebek bakımı konusunda bilgiler verilir. Bir problem gelişmemişse 1-2 gün içerisinde anne ve bebek taburcu edilir. 1 hafta sonra kontrole gelmeleri önerilir ve anneye evde kullanması için reçete verilir.
Sancı odası:
Doğumhaneye yönlendirilen hasta burada öncelikle sancı odası (travay odası) denilen odalara alınır. Bu odaya alınmadan önce hastaya hastanenin doğum için önlüğü giydirilir. Ayrıca lavman yapılarak hastanın barsaklarının boşalması sağlanır, bu sayede doğum daha kolay ve temiz olur. Bu odada doğumu başlayan hasta rahim ağzı tamamen açılana kadar sancı çeker. Sancı odasında 1-2 saat aralıklarla hasta elle vajinal muayene edilir ve rahim ağzı açıklığı ve incelmesi takip edilir. Hastanın kendi sancıları yetersiz ise suni sancı (indüksiyon) serum ile verilir. Belli aralıklarla hastanın karnına bağlanan problar ile NST çekilir. Gerekirse tekrar ultrason ile de değerlendirilir. NST ile bebeğin kalp atışlarının normal olup olmadığı ve annenin sancılarının (kontraksiyon) yeterli olup olmadığı değerlendirilir. Her an gerekebilecek bir ameliyat durumunda annenin midesinin dolu olması bazı riskler getirebilir bu nedenle doğum bitene kadar sancı odasında anneye hiçbir katı-sıvı gıda, içecek verilmez. Bebeğin kalp sesleri NST yerine bazen el doppler cihazı ile de dinlenebilir.
Doğum odası ve normal doğum:
Rahim ağzı incelmesi ve açılması tam yani 9-10 cm olan hasta doğum için doğum odasına alınır. Ancak bazı hastanelerde sancı odasındaki yatak ayarlanarak doğum masası haline gelir, doğum burada yaptırılır. Bu sırada bebeğin saçları dışarıdan görünecek kadar yaklaşmıştır. Anne burada doğum masasına aynı jinekolojik muayenede olduğu gibi bacaklarını koyarak yatar. Üzerinde örtüler örtülür. Vajen dışına yakın bölge antiseptik solüsyonla temizlenir. Bebeğin kafasının çıkıma daha fazla yaklaşması için anneye sancı geldiğinde nefes alıp tutması ve ıkınması söylenir. Bu sırada bebeğin kafası dışarıya yaklaştığında doktor veya ebe gerekirse doğum kesini (epizyotomi) yapar. Bu kesiyi yapmadan önce lokal anestezi ile uyuşturur, anne kesiyi hissetmez. Kesinin ardından doktor veya ebe bebeğin kafasını çıkarır, ardından omuzları, karnı ve bacakları dışarıya doğru gelir. Bacağından tutularak havada ters asılı duran bebek artık tamamen doğmuştur. Anne bebeği bu sırada görür. Yeni doğan bebeğin ten rengi diğer bebekler gibi olmaz, biraz morumsu olması normaldir. Bebeğin cildinin üzerinde verniks denilen kaygan madde bulunur. Bu sırada bir yardımcı hemşire bebeğin göbek kordonunu keser ve temizlenmesi, giydirilmesi için alır.
Bebeğin eşinin (plasenta) ayrılması ve epizyotomi dikişi:
Bebek doğduktan sonra sırada bebeğin eşinin yani plasentanın ayrılması vardır. Bunun için genellikle 5-10 dakika beklenir. Bu sırada anne doğum masasında dinlenir ve serumu, ilaçları yapılır. Genellikle 5-10 dakika bekledikten sonra bebeğin eşi ayrılır ve alınır, bu sırada anne bir ağrı hissetmez. Doğum kesisi yapılmışsa bebeğin eşi ayrıldıktan sonra bu kesi dikilir. Lokal anestezi ile yapılır sıklıkla ve anne ağrı hissetmez. Nadiren büyük yırtık varsa dikiş işlemi genel anestezi ile yapılır. Bebeğin eşinin ayrılmadığı nadir durumlarda da anneye genel anestezi verilerek müdahale ile bebeğin eşi alınır.
Daha sonra anne adayı doğum odasından normal hasta odasına alınır. Burada surum ve ilaçları devam eder. Kanaması takip edilir. Anneye bebeği emzirmesi konusunda bilgi verilir. Bebekte bir problem yoksa annesinin yanında olur. Bazen problem olduğunda bebek annesinden ayrı küvözde veya yoğun bakımda olabilir. Anne odasında dinlenir ve bebeğini emzirir, normal doğum yapmışsa ayağa kalkabilir ve basit işlerini görebilir. Normal doğumdan sonra genellikle anne 1 gün serviste takip edilir. Bir problem gelişmemişse bu süre sonunda taburcu edilir. Anneye evde kullanması için ilaçlar reçete edilir.1 hafta sonra hem anne hem bebek kontrole gelir.